Rouwen bij jongeren

Wanneer een dierbare sterft, kan je overspoeld worden door allerlei gevoelens. Zo kan er ongeloof, verdriet, woede, angst, opluchting, eenzaamheid, geluk, machteloosheid, schuld, trots enz. zijn. Misschien voel je soms alles tegelijkertijd of wisselen jouw gevoelens zich heel snel na elkaar af. Maar het kan even goed zijn dat jij iets helemaal anders voelt, of zelfs soms helemaal niks. Als je rouwt, kan het soms zo verwarrend zijn dat je zelf niet meer weet wat je allemaal voelt. Dat kan je misschien doen afvragen of je wel normaal bent. Weet dan dat wat jij voelt, hoe uiteenlopend het ook kan zijn, allemaal deel uitmaakt van jouw rouwproces en dus helemaal oké is.

Rouwen kan veel energie van je vragen en kan zo ook jouw hersenen beïnvloeden. Misschien lukt het jou minder goed om dingen te onthouden, heb je het gevoel dat nadenken trager gaat, kan jij jou moeilijk concentreren …

Daarnaast kan het ook zijn dat je door het verlies veel vragen hebt die maar blijven rondtollen in jouw hoofd:

Wat wil ik studeren?
Wie gaat voor mij zorgen?
Waarom is * zo vroeg gestorven?
Moet ik nog verder doen met mijn hobby?
Hoe zal het zijn zonder * op mijn trouw? …
Zoveel vragen die door je heengaan.

Jezelf zo in vraag stellen kan confronterend zijn, maar het is niet abnormaal. Jouw leven is overhoop gehaald op een intense manier zonder dat jij dit gewild hebt. Geef jezelf dus de tijd om tot rust te komen en antwoorden te vinden op jouw vragen.

Misschien vind je het antwoord niet, dan kan je altijd eens bij anderen te rade gaan, maar soms kan het ook zijn dat je er nooit een antwoord op zult vinden.

Niet alleen je hoofd en hart, maar gans jouw lichaam kan rouwen om de persoon die er niet meer is. Zo kan het zijn dat jij moeilijk kan slapen of eten, dat jij pijn ervaart in jouw buik, hoofd of spieren, dat je het gevoel hebt dat er een krop in je keel zit of een baksteen in je maag of dat je het soms heel warm of koud hebt. Dat je lichaam niet werkt zoals jij het zou willen is dus niet abnormaal.

Goed zorg dragen voor jouw lichaam is daarom een belangrijke boodschap.

Heb je het gevoel dat het lang blijft aanslepen en maak jij jou wat zorgen? Ga dan gerust eens langs bij jouw huisarts.

Niet alleen wat je denkt en voelt, maar ook hoe jij jou gedraagt kan veranderen sinds het verlies. Misschien ben je sinds het verlies op je hoede voor wat je doet en zegt bij je thuis omdat je jouw ouders niet wil belasten met jouw zorgen en hen geen extra verdriet wil doen. Het kan zijn dat je van buiten laat uitschijnen dat alles goed gaat, maar dit niet matcht met jouw binnenkant.

Je trekt je terug omdat je niet steeds volwassenen rondom jou wilt, maar bij je leeftijdsgenoten heb je soms het gevoel dat je er niet helemaal bij hoort door het verlies. Dat kan ervoor zorgen dat jij je soms eenzaam voelt of dat er spanningen ontstaan in zowel je vrienden- als familiekring. Maar soms wil je ook gewoon eens helemaal alleen zijn.

Soms heb je wel nood aan aandacht, aan iemand die aanwezig is en jou vraagt hoe het met je gaat. Misschien ben je jezelf niet helemaal bewust van hoe je jouw noden laat weten aan een ander of weet je in het algemeen niet hoe je dit aan iemand moet duidelijk maken. Het opkroppen en het uitblijven van aandacht van de omgeving kan bij jou misschien zorgen voor een woede-uitbarsting, voor opstandig gedrag, een plotse intense huilbui … Maar dat kan natuurlijk ook tot stand komen door andere redenen.

Kortom, het kan goed zijn dat jij misschien wel eens verschiet van jouw eigen reactie, hoe deze veranderd is en heb je misschien het gevoel geen controle hierover te hebben. Sta dan na zo’n verrassende reactie even stil bij wat er gebeurd is en denk voor jezelf eens na wat voor jou een trigger was om zo te reageren.

Rouwen uit zich bij iedereen anders; zo zijn er meerdere manieren hoe jij met jouw gevoelens, gedachten, herinneringen en verlangens aan de slag kan gaan. Wat jou helpt als je het moeilijk hebt, werkt misschien niet bij een ander en omgekeerd. Het is dus een kwestie van op zoek gaan naar jouw eigen persoonlijke hulpmiddeltjes die de pijn, het verdriet en het gemis op dat moment dragelijk maken.

Misschien doet het jou deugd wanneer jij met een steunfiguur kan praten. Dat kan iemand uit je gezin, familie, vriendenkring zijn of een leerkracht, leerlingbegeleider, scoutsleidster, priester, imam, enzovoort. Maar een gesprek met een hulpverlener, anoniem via chat of telefoon kan even goed voor een opluchting zorgen. Ook het praten tegen de overledene, de sterren, een knuffelbeer … kan helpend zijn, net als het delen van je verhaal met leeftijdsgenoten die ook een dierbare verloren. Hen noemen we lotgenoten.

Praten over alles wat in je omgaat kan soms een te grote opgave zijn. Dan kan creatief bezig zijn een helpend alternatief zijn. Uit jezelf in muziek, schilderen, schrijven, enz. Ook beweging kan wonderen doen: ga lopen, fietsen, wandelen of leef je uit in jouw sportclub. Is dit allemaal wat te actief voor jou? Dan kan je op zoek gaan naar muziek, films, boeken of gedichten die jou troost bieden.

Sommigen hebben hun eigen ritueel om de persoon die gestorven is te herdenken waardoor ze zich verbonden voelen met wie ze moesten laten gaan. Durf op zoek te gaan naar jouw persoonlijk ritueel die jou doet stilstaan bij het verlies, maar jou vanbinnen ook verwarmt. Denk bijvoorbeeld aan het branden van een kaarsje bij een foto, het luisteren naar zijn of haar favoriete muziek, een bloemetje leggen op het graf, …

Tot slot zijn er mensen die graag op een andere, actieve manier betekenis willen geven aan het verlies door zelf de handen uit de mouwen te steken en zich te engageren als vrijwilliger bij een organisatie of goed doel dat aansluit bij wie de persoon was of bij de reden van het overlijden. Bijvoorbeeld het Kankerfonds steunen, een buddy zijn van een verkeersslachtoffer, op zoek gaan naar bloeddonoren … Ook Missing You bestaat voor een groot deel uit vrijwilligers die iemand belangrijk verloren zijn en anderen die ook iemand verloren ondersteunen.

Misschien vraag je je wel eens af wanneer deze moeilijke periode voorbij is, of stel jij jezelf de vraag of je wel normaal bent want een jaar na het overlijden van een dierbare heb je het gevoel dat je het nog steeds heel zwaar hebt.

Nee, het is niet abnormaal dat jij na maanden of jaren nog verdriet en gemis ervaart. Ook al doe je zo hard je best en zeggen sommige mensen ‘Ben je er nu nog niet overheen?’, je kan nog een lange tijd intense gevoelens ervaren.

Rouwen doe je eigenlijk levenslang, je leven is vanaf nu een leven zonder jouw dierbare en in dat verdere leven ga jij op zoek naar een andere manier om jullie liefde, jullie band vast te houden in plaats van deze persoon te vergeten of los te laten.

Ook al kent rouwen geen eindpunt, toch zal je doorheen de tijd merken dat het gemis, de pijn en het verdriet minder vaak en intens aanwezig zijn en dat je meer plaats kan maken voor het verdere leven en de mooie herinneringen. Uiteraard kan het voorvallen dat je na lange tijd plots weer overspoeld wordt door intens verdriet bv. tijdens je diploma-uitreiking, tijdens de reis die jullie samen deden, op het moment dat je trouwt of kinderen krijgt, … Op deze momenten krijgt je verlies weer een andere betekenis en ga je het opnieuw gaan verwerken of ‘herrouwen’.

Soms sterft er iemand die belangrijk was voor je hele gezin; dat kan een familie- of gezinslid een buur, kennis of vriend(in) van het gezin. Iedereen onder jullie is dezelfde persoon verloren, maar in het gezin kunnen verschillen en gelijkenissen zijn in hoe jullie omgaan met het verlies.

Misschien heb je het gevoel dat iedereen elkaar goed begrijpt en zo goed mogelijk steunt, maar soms is dit niet het geval. Misschien heb je het gevoel dat hoe jij omgaat met jouw verlies helemaal anders is dan hoe jouw mama, papa, broer of zus hiermee omgaat. Je hebt de indruk dat niet iedereen elkaar begrijpt, wat jou een boos, bang, verdrietig of eenzaam gevoel geeft. Niet alleen hoe jullie denken over het verlies kan verschillen, maar ook hoe jullie zich gedragen. De ene gaat veel werken of spendeert veel tijd op school of in een hobby, terwijl een ander juist gas terugneemt en misschien zelfs bijna niks meer onderneemt.

Sommigen willen veel praten of wenen vaak, terwijl anderen een gesprek ontlopen en liever feesten, drinken, … Je kan dus in je gezin veel of weinig verschillen hebben in ieders manier van rouwen. Dit kan soms leiden tot moeilijke situaties. Soms komen er ruzies van of hangt er een negatieve sfeer in huis.

Toch kan het ook helemaal anders zijn; zo kan het verlies ook mensen dichter bij elkaar brengen. Zowel binnen jullie gezin als met vrienden.